Cách bày mâm ngũ quả ngày tết theo phong tục truyền thống

Các loại mâm ngũ quả ngày tết từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của người dân Việt Nam. Việc bày trí mâm ngũ quả trên bàn thờ thể hiện lòng nhớ cội nguồn, tôn kính tổ tiên và đạo lý uống nước nhớ nguồn. Dù vậy, không phải ai cũng biết cách bày mâm ngũ quả ngày tết theo phong tục truyền thống.

Tuy mỗi vùng miền có cách chọn và bày mâm ngũ quả khác nhau nhưng mâm ngũ quả đều có ý nghĩa chung trong đêm giao thừa là để tỏ lòng thành kính và cầu mong tổ tiên bằng mâm ngũ quả. Gia đình trông trăng để cầu bình an, Tết còn tượng trưng cho ước vọng hòa thuận, ngọn lửa bùng cháy, vạn vật sinh sôi, nảy nở. Dù là cách bày mâm ngũ quả ngày tết nào, chỉ cần có lòng thành kính và biết ơn thì đều phù hợp. 

Tìm hiểu thêm:

Tổng hợp những cách trình bày mâm ngũ quả ngày tết đẹp mà đơn giản

Theo những người nghiên cứu văn hóa, mâm ngũ quả được cúng trong lễ Cúng ngày tết để tỏ lòng hiếu thảo với tổ tiên và cầu mong những điều tốt đẹp trong gia đình.

Mâm ngũ quả còn tượng trưng cho ngũ hành Kim- Thủy- Hỏa- Thổ – Mộc tạo nên vũ trụ hoàn thiện trong quan niệm của người Việt và văn hóa Á Đông nói chung.

Tuy nhiên, ngày nay không phải gia đình nào, đặc biệt là giới trẻ cũng biết cách bày biện mâm ngũ quả đẹp.

Trình bày mâm ngũ quả theo phong cách truyền thống 

Cách sắp xếp thông thường của một mâm ngũ quả sẽ là nải chuối xanh ở dưới, quả bưởi ở giữa và quất xung quanh. Ngày nay, các gia đình ở miền Bắc, đặc biệt là ở nông thôn, vẫn thực hành trình bày mâm ngũ quả theo cách này.

Chuối được sử dụng trong Tết chủ yếu là những quả già, nhưng vẫn còn xanh. Mỗi nải chuối thường có trên 20 quả; và cong đều để có thể làm nên cho những loại quả khác. Các gia đình lưu ý không chọn chuối chín vàng hoặc gần chín; vì khi cúng, chuối thơm chín nhanh và dễ bị dập quả.

Nếu người miền Bắc mê chuối thì người miền Nam đặc biệt kỵ loại quả. Người miền Nam đã chuẩn bị sẵn một mâm ngũ quả: mãng cầu, dừa, sung, đu đủ và xoài để cầu mong một năm mới no đủ, sung túc, trọn vẹn. Ngoài ra còn có một quả dứa (Thơm) mà lũ trẻ muốn chất đầy nhà; và một vài quả dưa hấu để cầu may.

Ở khu vực chính giữa, cách bày trí mâm ngũ quả rất đơn giản: dứa đặt lên trên, xung quanh là xoài, mãng cầu và táo, xung quanh là những dải nho, quýt.

Trình bày mâm ngũ quả theo kiểu miền Bắc

Ở các vùng miền khác nhau lại có những quan niệm, phong tục cúng mâm ngũ quả; tùy theo điều kiện và phong tục, tập quán, suy nghĩ của người dân. Người dân ba miền Bắc, Trung, Nam đều có những thói quen thú vị riêng trong Mâm cỗ Tết. Vậy người miền Bắc  có sử dụng những loại trái cây gì đối với mâm ngũ quả; và nó có ý nghĩa như thế nào?

Về quan niệm 

Người miền Bắc được biết đến là người chu đáo và có trật tự. Tết cổ truyền vì thế có mâm ngũ quả được chuẩn bị đặc biệt cẩn thận. Tết ở miền bắc quyết định tạm biệt năm cũ, đón năm mới sắp đến với bao điều ước mới.

Người miền Bắc rất thích chuối; đây được coi là loại quả quan trọng nhất cho mâm ngũ quả ngày Tết. Chuối vì thế là loại quả không thể tách rời trên bàn thờ. Phật thủ chỉ tay Phật) hoặc bưởi – hai loại quả này có thể dùng chung. Sau đó, bao quanh các loại trái cây chính khác như trái cây đỏ, hồng hay cam quýt, mận, táo …Tất nhiên, mâm để cúng phải là hình tròn chứ không phải hình dạng khác. Đĩa tròn tượng trưng cho sự no đủ, sung túc, đủ đầy; mang ý nghĩa cầu chúc cho mọi người một năm mới đầy đủ và trọn vẹn hơn.

Về cách thức trình bày

Đầu tiên bạn cho ngay quả chuối xanh sao cho chuối bao phủ gần như hết mâm cúng. Quả chuối xanh nên được thể hiện trước; có nhiệm vụ nâng đỡ tất cả các quả còn lại và yêu cầu quả chuối đó phải là quả thấp hơn.

Sau đó sử dụng phật thủ hoặc quả bưởi (ý nghĩa tương tự nhau). Tuy nhiên, quả Phật thủ hay đạo Phật nên dùng cho tín đồ. Bất kỳ quả nào trong số những quả này sẽ được đặt ở giữa các quả nho.

Cuối cùng, đặt một quả nhỏ khác vào giữa quả hoặc đặt lên quả chuối cho đẹp mắt và sạch sẽ. Mâm ngũ quả miền bắc, đĩa ngũ quả khi làm ra phải tròn hơn, ngon hơn và ý nghĩa hơn.

Trình bày mâm ngũ quả theo kiểu người miền Trung

Mâm quả đặc trưng của ngày Tết có ý nghĩa rất quan trọng; thể hiện sự sung túc, trọn vẹn của ngày nay. Dưới đây là cách bốc mâm ngũ quả ngày Tết theo quan niệm của người miền Trung. 

Năm loại hoa quả, mỗi loại có ghi nguyện vọng, tên và màu sắc của gia chủ. Ngoài ra, “Ngũ” có thể mang ý nghĩa cầu chúc; đạt được những mong ước của một năm thành công: hạnh phúc, quý, trường thọ, tốt lành và an khang.

Tùy thuộc vào từng mùa và đặc điểm vùng miền, mỗi sản phẩm lựa chọn các loại trái cây khác nhau. Dù là loại trái cây kiểu nào thì mâm ngũ quả này vẫn mang một ý nghĩa chung là thể hiện lòng hiếu thảo với tổ tiên và cầu chúc những điều tốt đẹp trong gia đình của người miền Trung. 

Những đặc điểm trong trình bày mâm ngũ quả theo kiểu người miền Nam

Hoa quả gồm có 5 loại quả chính. Tùy theo khí hậu vùng miền và quan niệm dân gian mà người ta chọn loại quả phù hợp. Vì thế không thể bày mâm ngũ quả từ bắc chí nam; vì ở vùng này có mấy loại quả, nhưng theo cư dân vùng khác thì đây là loại quả kỵ. 

Người dân miền Nam tượng hình mâm ngũ quả ngày tết với ý nghĩa cầu sung túc vừa đủ xài. Điều này khiến cho mâm ngũ quả của người miền Nam chứa rất nhiều những loại trái cây gợi lên sự trù phú. 

Nói chung, nếu bạn xác định được những loại trái cây hợp lý; việc sắp xếp là không quá khó khăn. Đầu tiên là chuẩn bị đĩa hoặc mâm để phân loại các loại quả này; thông thường số lượng mỗi quả sẽ từ 3 quả trở lên. Những loại trái cây lớn sẽ ở tầng dưới và thu hút sự chú ý của người xem. Vì vậy, người miền Nam thường trình bày đu đủ, dừa và xoài phía dưới; mãng cầu và một số quả sung được bố trí phía trên có thể có hình chóp. Thêm 2-3 quả dứa để mâm ngũ quả được đủ đầy. Khi bạn đã hoàn thành, hãy đặt hai quả dưa hấu bên cạnh mâm ngũ quả. 

Một số lưu ý quan trọng cho bạn khi thực hiện mâm ngũ quả ngày tết 

Lưu ý không nên bày những loại hoa quả kỵ lên trên bàn cúng

Ngoài 5 loại quả, người ta thường đặt thêm các quả khác để thêm phần hấp dẫn và phú quý. Tuy nhiên, cần lưu ý để không làm mất đi ý nghĩa ban đầu của mâm ngũ quả. Chỉ nên bày các loại quả trên mâm ngũ quả, không nên bày hoa hay những thứ khác.

Không nên trưng bày mâm ngũ quả trái cây có gai, có mùi quá nặng

Thông thường, một đĩa ngũ quả sẽ có 5 loại quả tượng trưng cho Phúc – Lộc – Thọ – Khang – Ninh và sẽ không phù hợp để đựng đầy đủ các loại quả. Trái cây thoải mái bao gồm chuối, bưởi, xoài và đu đủ và tránh các loại trái cây có ngoại hình hơi xù xì, hơi có gai và trông khắc khổ như chôm chôm, sầu riêng, hoặc mít. Ngoài ra, cà chua, thanh trà… những loại rau trồng gần ô uế hay trái dại sẽ hoàn toàn không xuất hiện trên đĩa ngũ quả.

Một số những lưu ý đặc biệt khác 

Mỗi vùng miền đều có quan điểm riêng về việc bày mâm ngũ quả với các loại trái cây khác nhau. Nhưng trong mâm quả cần hạn chế những loại quả có mùi thơm như nhãn, sầu riêng. Bàn thờ trước đây rất linh thiêng, vì vậy nên cần thận khi chọn trái cây cho mâm ngũ quả. Khi làm lễ, gia chủ nên chọn hoa quả tươi, ngọt, thơm và có màu nhạt để thay thế.

Một điều đặc biệt cần nhớ là chủ nhà không dùng trái cây giả vào mâm ngũ quả. Theo các chuyên gia phong thủy, hoa quả dù để lâu cũng có thể bị hỏng. Nhưng không cần phải lo lắng về vấn đề hoa quả bị hư. Nhưng bày hoa quả giả trên bàn thờ trong ngày Tết được xem là hành động bất kính với thần linh, tổ tiên.

• Đối với chuối, chủ nhà chỉ nên chọn những quả còn tươi, xanh và chưa chín. Quả chuối hơi cong, số lượng quả từ 12-16 quả.
• Với các loại quả khác như đu đủ, hồng xiêm, xoài… bạn cần chọn những quả còn nguyên vỏ để không bị thối. Ngoài ra, cần theo dõi kỹ độ tươi của cành quả (Chọn quả còn nguyên cuống lá) không có dấu vết.
• Không rửa hoa quả trước khi bày lên bàn thờ vì sẽ nhanh héo, thối.

Hầu hết mọi người đều có xu hướng bày mâm ngũ quả với các loại quả có màu sắc khác nhau; theo thuyết ngũ hành. Nhưng theo phương châm dân gian, thuyết ngũ hành không phải là quan niệm bàn thờ; và không có ý nghĩa tâm linh thực tế. Vì vậy, chủ nhân luôn có thể bày biện thêm các loại trái cây khác theo cách riêng của mình; thể hiện mong muốn của mình.

Bên cạnh mâm ngũ quả bày biện. Ngày tết còn cần những loại mâm cúng khác để đảm bảo ngày tất niên cuối năm được vẹn tròn. Nếu bạn không có nhiều thời gian cho việc bày biện mâm cỗ; có thể liên hệ với những địa chỉ uy tín để được tư vấn. 

Tìm địa chỉ cung cấp mâm ngũ quả chất lượng hàng đầu trên thị trường

Trong trường hợp bạn đọc không có nhiều thời gian để chuẩn bị cho mâm ngũ quả. Bạn có thể tham khảo dịch vụ uy tín tại Nấu Tiệc Tại Nhà Nhân Tâm. Chúng tôi cam kết đem đến cho khách hàng mâm ngũ quả theo yêu cầu và vùng miền. Qua đó, giúp bạn có được ngày lễ vẹn toàn và đủ đầy nhất. 

Bạn đọc có nhu cầu muốn được tư vấn về cách bày mâm ngũ quả ngày tết; đừng quên liên hệ ngay với Nấu Tiệc Tại Nhà Nhân Tâm để được tư vấn. Đội ngũ nhân viên của chúng tôi sẵn sàng đem đến cho khách hàng nhiều lời khuyên bổ ích và phù hợp nhất.

[ mâm ngũ quả ngày Tết | hướng dẫn làm mâm cúng ngũ quả ngày Tết | bài văn khấn cúng ngày Tết | lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng ngày Tết ]